Echte industrie in Voorburg | juli 1922

Je kunt veel van Voorburg zeggen, maar niet dat het een plaats was/is met veel industrie. Één van de weinige uitzonderingen was de ENKES, de Eerste Nederlandse Kogellagers En Schroevenfabriek. En die fabriek stond eigenlijk niet eens in Voorburg, maar in Leidschendam, net over de Kerkbrug aan de Westvlietweg.

De ENKES was in 1912 opgericht. Zij leverde onderdelen aan Van Berkel’s Patent, een onderneming die vleessnijmachines en weegschalen. Deze onderneming zat in Rotterdam. Dat verklaart ook de aanwezigheid van P.J. van Ommeren, een bekende naam in de Rotterdamse haven, als commissaris bij de ENKES. Maar vanwege de Eerste Wereldoorlog, waarin Nederland min of meer afgesneden raakte van Engelse en Duitse leveranciers, paste de ENKES haar productenpakket aan. Zo fabriceerde men nu auto-onderdelen en allerlei gereedschapswerktuigen, zoals draaibanken. Vanaf 1918 nam de diversificatie verder toe, met wisselend succes. Dat de ENKES in 1921 een verlies draaide, zal naar alle waarschijnlijkheid terug te voeren zijn op het moeizame herstel van de internationale handel, zeker met Duitsland. De geallieerden hadden in Versailles afgesproken om de economische macht van Duitsland te breken, met handelsbeperkingen, ontmanteling van bedrijven en met forse lasten die Duitsland aan de geallieerden moest betalen. Daarenboven zorgde de toen snel oplopende inflatie in Duitsland voor nog meer onzekerheid. Maar blijkbaar verwachtte de ENKES dat in 1922 de ergste zorgen achter de rug waren.

De ENKES heeft tot 1975 bestaan, met gunstige jaren, aan het eind van de jaren ’20, vanaf 1937 toen Nederland zich ging herbewapenen, en in de jaren ’60. Maar de economische crisis van de jaren ’30 raakte het bedrijf hard. In 1944 ontmantelde de Duitsers het bedrijf en werden veel machines naar Duitsland afgevoerd. Het bedrijf telde eind jaren ’50 meer dan 300 arbeidsplaatsen. Maar in 1975 moest het bedrijf sluiten, met 200 mensen die toen hun baan kwijt raakten.