In Voorburg en Leidschendam zijn van 2020 tot 2025 elk jaar Stolpersteine of struikelstenen geplaatst in de stoep voor het laatst bekende woonadres.
Stolpersteine
De Stolpersteine zijn een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig, die in 1992 het initiatief nam om aandacht te vragen voor de onder het nazi-regime gedeporteerde en vermoorde Joden, Sinti en Roma.
Inmiddels worden in veel landen in Europa struikelstenen geplaatst, ook in Nederland.
De bedoeling van de struikelsteen, een glimmend messing plaatje van 10x10 cm op een betonnen keitje, is, dat voorbijgangers zich even voorover buigen om de tekst te lezen, en zo even stil te staan bij het lot dat de toenmalige bewoners heeft getroffen.
Op het plaatje zijn letters gestanst met de volgende informatie:
Voornaam, achternaam en meisjesnaam, geboortejaar (met datum als het om heel jonge kinderen gaat), plaats en datum van deportatie en waar en wanneer deze man, vrouw, dit kind, is vermoord.
Voorburg en Leidschendam
Tot 2002 was er in Voorburg en Leidschendam weinig bekend over de Joodse medeburgers en wat hun lot is geweest. De toenmalige burgemeester van Voorburg, Michiel van Haersma Buma, liet onderzoeken om hoeveel gedeporteerde en vermoorde Joodse medeburgers het ging.
Op 4 mei 2004 werden tijdens de jaarlijkse herdenkingsbijeenkomst van de Raad van Kerken alle namen genoemd. Het waren er geen 15, of 40, of 80, maar de aanwezigen hoorden vol ongeloof hoe de namen van meer dan 200 Joodse inwoners, mannen, vrouwen, kinderen in de Hoeksteenkerk werden voorgelezen.
Deze mensen, die nooit genoemd werden, hoorden een plaats te krijgen in ons gemeenschappelijk geheugen. Er werd een nieuw monument ontworpen dat een plek heeft gekregen in het centraal gelegen Sijtwendepark. Op dit monument voor Vrede en Vrijheid staan alle namen van inwoners van Leidschendam en Voorburg die het leven hebben gelaten tijdens de Tweede Wereldoorlog. De eerste herdenking bij het nieuwe monument vond plaats op 4 mei 2007.
Acht jaar later, in 2015, publiceerde de Historische Vereniging Voorburg het boek “70 jaar Vrede en Vrijheid”. De initiatiefnemer van het boek, Jos Engels, verzamelde gegevens en verhalen over de inwoners die door de oorlog het leven hadden verloren, met speciale aandacht voor de verhalen van de Joodse mensen die weggevoerd en vermoord zijn.
Oprichting van de stichting Stolpersteine Leidschendam Voorburg
De eerste struikelsteen in Voorburg werd geplaatst op verzoek van de zoon van Alfred Goldsteen, die ten tijde van zijn deportatie aan de Rhijnvis Feithstraat 1 woonde.
Oud-burgemeester Van Haersma Buma vond dat het niet bij die ene struikelsteen mocht blijven.
Hij richtte een stichting op die als doel heeft voor elke vermoorde Joodse inwoner een struikelsteen te plaatsen. Aan de stichting is een werkgroep verbonden. Op 22 april 2020 werden op 7 adressen in Voorburg en Leidschendam 20 steentjes geplaatst, op 4 oktober 2021, op 3 oktober 2022, en op 1 oktober 2023 opnieuw 42 steentjes, in totaal 140. De stichting legt op 30 september 2024 opnieuw 43 steentjes. In 2025, 80 jaar na de Bevrijding, hoopt de stichting de laatste struikelstenen te plaatsen. In totaal liggen er dan 227 herdenkingssteentjes.
In 2025 heeft de stichting in samenwerking met de Historische vereniging Voorburg een boek uitgebracht met de verhalen van alle vermoorde Joodse inwoners. Het is een geactualiseerde versie van het boek “ 70 jaar Vrede en Vrijheid”, met daarnaast aandacht voor wat er voor de deportatie met de Joden gebeurde, in Duitsland en Nederland, en wat er na de oorlog is gebeurd met herdenkingen aan die oorlog, met speciale aandacht voor het Joodse aspect in die herdenking. Na 2015, het jaar van uitgave van dit boek, zijn er veel nieuwe gegevens en bronnen beschikbaar gekomen. Die zijn in dit boek meegenomen.
De stichting wil ook op andere manieren aandacht vragen voor het lot van de Joden in de Tweede Wereldoorlog. Er zullen gastlessen worden gegeven aan leerlingen van groep 7 en 8 in het basisonderwijs en aan leerlingen op middelbare scholen.
Een bijzondere samenwerking is er met Scouting St.-Maarten-Hildegard, die het schoonmaken van de struikelstenen op zich heeft genomen. De messingplaatjes oxideren snel, zo hebben we gemerkt, en slaan donker uit. Samen met ouders en kinderen worden de steentjes jaarlijks opgepoetst, zodat ze op 4 mei weer goed leesbaar zijn.
U kunt bijdragen
Een struikelsteen onderhouden kost geld. De stichting werkt sinds 2022 samen met de Nederlandse dépendance van stolpersteine.eu in Amsterdam. Het stansen van de teksten gebeurt met de hand.
Als u financieel wilt bijdragen stelt de stichting dat bijzonder op prijs.
Donaties kunt u overmaken op bankrekening NL62 INGB 0008696506 ten name van Stichting Stolpersteine Leidschendam- Voorburg.
Vragen kunt sturen naar lvstolpersteine@gmail.com
De statuten van de stichting en de financiële verantwoording staan op deze website
www.historischeverenigingvoorburg.nl
De stichting is ingeschreven bij de KvK onder nummer 72305177
Stichting Stolpersteine Leidschendam-Voorburg
Michiel van Haersma Buma
Elselot Wefers Bettink
Leden van de werkgroep
Michiel van Haersma Buma
Elselot Wefers Bettink
Frank Hes
Jos Engels
Kees van Paridon